Πρόκειται για μια δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε από τη UNICEF σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, με στόχο να ερευνήσει γνώμες και προτάσεις των σύγχρονων παιδιών και νέων για το νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης αφορά την περίοδο 2024-2027, αποτελεί μία ολοκληρωμένη στρατηγική για την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού και περιλαμβάνει οριζόντιες δράσεις από τους φορείς που συγκροτούν τον Εθνικό Μηχανισμό.
Στη δημοσκόπηση συμμετείχαν 331 U-Reporters. Οι περισσότεροι από
τους ερωτηθέντες (58%) ήταν μεταξύ 15-18 ετών, ενώ το 24% ήταν μέχρι 14 ετών και το 18% 19-24 ετών. Τα κορίτσια συμμετείχαν πιο ενεργά,
αντιπροσωπεύοντας περισσότερους από τους μισούς (69%) των ερωτηθέντων. Επιπλέον,
το 18% ήταν νεαροί πρόσφυγες και μετανάστες που ζουν στην Ελλάδα. Η περιφέρεια
από την οποία προήλθαν οι περισσότεροι συμμετέχοντες ήταν η Αττική, κι
ακολούθησαν η Κεντρική Μακεδονία, η Θεσσαλία και η Ήπειρος.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, σχεδόν οι μισοί U-Reporters (46%) δεν
γνωρίζουν τι είναι το Εθνικό Σχέδιο Δράσης (ΕΣΔ) για τα Δικαιώματα του Παιδιού,
κι ακολουθεί το 37% που είναι ενήμερο επιθυμώντας όμως να μάθει περισσότερα,
ενώ μόλις το 16% δήλωσε ότι γνωρίζει τι είναι το ΕΣΔ.
Απαντώντας στην ερώτηση ποια
θεματική θεωρούν πιο σημαντική για να συμπεριληφθεί στο ΕΣΔ, οι
περισσότεροι ερωτηθέντες επέλεξαν την προστασία των παιδιών από τη βία και την
κακοποίηση (13%) και ακολούθησαν η διασφάλιση του δικαιώματος των παιδιών στην
εκπαίδευση (12%), η καταπολέμηση της παιδικής
φτώχειας (12%) και η διασφάλιση του δικαιώματος στην ψυχική και σωματική υγεία
(11%). Επιπλέον, το 30% των ερωτηθέντων μοιράστηκε ισομερώς ανάμεσα στην επιλογή της διασφάλισης ασφαλούς
και υγιούς οικογενειακού περιβάλλοντος (10%), της προστασίας και συμπερίληψης των παιδιών με
αναπηρίες (10%), καθώς και της ανάγκης να ληφθούν ειδικότερα μέτρα προστασίας για
παιδιά που μπορεί να υφίστανται διακρίσεις (π.χ. πρόσφυγες και μετανάστες,
Ρομά, ΛΟΑΤΚΙ, κ.λπ.) (10%). Το 7% επέλεξε την πρόσβαση σε πολιτιστικές
δραστηριότητες, ευκαιρίες αναψυχής και ψυχαγωγίας, ενώ ακολούθησαν η προστασία και πρόσβαση των παιδιών στο
διαδίκτυο (7%) και η ενίσχυση της συμμετοχής των παιδιών στην
πολιτική και κοινωνική ζωή (6%).
Απαντώντας στην ερώτηση τι είναι πιο σημαντικό για την καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας, το 36% επέλεξε την υποστήριξη των οικογενειών που βρίσκονται σε ανάγκη, μέσω παροχής χρημάτων, κι ακολούθησαν η παροχή τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης σε οικογένειες που έχουν χαμηλό εισόδημα (33%) και οι παροχές για την βελτίωση και αναβάθμιση των κατοικιών (31%). Μια 14χρονη U-Reporter από την Λάρισα ανέφερε ότι σημαντικό είναι επίσης να υπάρχουν ‘η επαγγελματική κατάρτιση των γονέων, τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας, οι δράσεις ανάπτυξης ικανοτήτων απαραίτητων για τη σύγχρονη, παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, όπως μαθήματα για σωστή χρήση υπολογιστών. Έτσι, οι γονείς δεν θα είναι συνεχώς εξαρτώμενοι χρηματικά και υλικά από το κράτος, αλλά θα μπορέσουν να ξεφύγουν από την ανεργία ή να διεκδικήσουν μια θέση περισσότερα υποσχόμενη και ελπιδοφόρα οικονομικά’.
Σχετικά με την πρόσβαση των παιδιών σε πολιτιστικές δραστηριότητες, ευκαιρίες αναψυχής και ψυχαγωγίας, το 33% θεωρεί σημαντική την πρόσβαση σε καλλιτεχνικές δραστηριότητες, δωρεάν ή σε χαμηλό κόστος, το 27% την πρόσβαση σε κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις (π.χ. φεστιβάλ, θεατρικά εργαστήρια), το 25% τη λειτουργία κατάλληλων παιδικών χαρών και αθλητικών εγκαταστάσεων και το 14% τη λειτουργία βιβλιοθηκών και χώρων ανάγνωσης.
Επιπλέον, το 48% θεωρεί την κατάρτιση των γονέων για να ανταπεξέλθουν στον ρόλο τους ως γονείς το πιο σημαντικό ζήτημα για ένα ασφαλές και υγιές οικογενειακό περιβάλλον. Παράλληλα, το 30% τονίζει ότι είναι σημαντικό να βρεθούν κατάλληλες λύσεις για όσα παιδιά δεν ζουν με τις οικογένειές τους (π.χ. να βρεθούν άλλες οικογένειες είτε προσωρινά είτε μόνιμα), ενώ το 22% ανέφερε την υποστήριξη των χωρισμένων γονέων ώστε να διασφαλίζονται πάντοτε τα συμφέροντα του παιδιού. Άλλες απαντήσεις περιλάμβαναν τις ακόλουθες προτάσεις: ‘συνεχής επίβλεψη της ψυχικής υγείας των παιδιών από ειδικούς, επίβλεψη οικιακών συνθηκών, κατάρτιση γονέων, προστασία και απομάκρυνση παιδιών από κακοποιητικούς γονείς’ (U-Reporter, 24 Ρέθυμνο), ‘[…] ενίσχυση στις μητέρες που είναι φοιτήτριες δεν μπορούν να εργαστούν και δεν έχουν καμία στήριξη’ (U-Reporter, 20 Αθήνα), ‘[…] οι γονείς να καταλαβαίνουν και να αγαπούν τα παιδιά τους, άσχετα με το αν είναι ανάπηρα ή έχουν διαφορετική σεξουαλικότητα’ (U-Reporter, 15 Αθήνα).
Σχετικά με τη διασφάλιση του δικαιώματος στην ψυχική και σωματική υγεία, το 43% τόνισε τη σημασία να διασφαλιστεί η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, το 22% να μειωθεί το κόστος των υπηρεσιών υγείας για παιδιά και νέους και το 16% παιδιά που έχουν ανάγκη ειδικής υποστήριξης (π.χ. πρόσφυγες, μετανάστες μέσω υπηρεσιών διερμηνείας, κατάρτισης των επαγγελματιών) να έχουν επίσης βέβαιη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Οι υπόλοιποι ερωτηθέντες επέλεξαν την επαρκή ενημέρωση για την αναπαραγωγική και σεξουαλική υγεία (9%), τα προγράμματα πρόληψης της κατανάλωσης ναρκωτικών και αλκοόλ (6%) και την πρόληψη και αντιμετώπισης της παιδικής παχυσαρκίας (4%). ‘Ένας 18χρονος U-Reporter από την Εορδαία τόνισε επίσης τη σημασία αναγνώρισης της διαφορετικότητας γράφοντας: ‘Από πολύ νεαρή ηλικία, πρέπει να καλλιεργηθεί μια πιο επιεική και ανοιχτή νοοτροπία για ανθρώπους διαφορετικούς, δίνοντας πρόσβαση σε σχετική συγγράμματα και οργανώνοντάς ποικίλες συζητήσεις με ειδικούς’.
Όσον αφορά στη διασφάλιση του δικαιώματος των παιδιών στην εκπαίδευση, η πλειοψηφία δήλωσε ότι αποτελούν σημαντικά στοιχεία η βελτίωση των σχολικών εγκαταστάσεων (29%) και ο εκσυγχρονισμός του προγράμματος σπουδών (27%). Το 11% ανέφερε ως σημαντική την πρόληψη και αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού, ενώ το 10% την ψυχοκοινωνική υποστήριξη στα σχολεία. Οι υπόλοιποι ερωτηθέντες επέλεξαν την υποστήριξη για την πρόληψη εγκατάλειψης της εκπαίδευσης (8%), την ενίσχυση συμμετοχής των παιδιών στη σχολική κοινότητα (8%), και των πολιτιστικών δραστηριότητων στο σχολείο (6%). Ένας 16χρονος U-Reporter από την Αθήνα έγραψε συγκεκριμένα για την επιπρόσθετη διδασκαλία ‘Θέλω να μην χρειάζεται φροντιστήριο και πρόσθετα μαθήματα για να αποκτήσω γνώσεις’.
Σχετικά με την προστασία των παιδιών από τη βία και την κακοποίηση, το 29% ανέφερε ως σημαντικό στοιχείο την υποστήριξη των παιδιών και των οικογενειών τους που αντιμετωπίζουν προβλήματα και σχετικούς κινδύνους (π.χ. υπηρεσίες ψυχικής υγείας, ψυχολογική υποστήριξη), ενώ το 22% την ενημέρωση των παιδιών σχετικά με πώς μπορούν να προστατευτούν από παρόμοια περιστατικά, πού δηλαδή μπορούν να βρουν πληροφορίες. Ακολούθησε η ενημέρωση των παιδιών σχετικά με που μπορούν να απευθυνθούν για να ζητήσουν βοήθεια (π.χ. οι τρόποι αναφοράς περιστατικών στις επίσημες αρχές) (16%). Η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σχετικά με την κακοποίηση και τη βία (%12), η εκπαίδευση των παιδιών σχετικά με τα δικαιώματά τους (10%) και η ψυχο-κοινωνική υποστήριξη για παιδιά που έχουν βιώσει τέτοια περιστατικά (9%) εκτιμήθηκαν ως εξίσου απαραίτητα στοιχεία.
Σύμφωνα με τους U-Reporters, ο πιο σημαντικός παράγοντας που συντελεί στη διασφάλιση της κοινωνικής και πολιτικής συμμετοχής των παιδιών είναι η ενημέρωσή και ενδυνάμωση τους ως προς το δικαίωμα και τον τρόπο συμμετοχής (47%) σε όλα τα επίπεδα (σχολείο, δήμοι, κεντρικό επίπεδο). Ακολουθούν η λειτουργία μηχανισμών σε επίπεδο πόλης/γειτονιάς για τη συμμετοχή των παιδιών (συμβούλια νέων, συμβουλευτικές ομάδες, κτλ.) στην πολιτική ζωή (25%), η λειτουργία μηχανισμού σε εθνικό επίπεδο (15%) για τη συμμετοχή των παιδιών, και η λειτουργία εφαρμογών ή ηλεκτρονικών πλατφορμών που διευκολύνουν την εξ’ αποστάσεως συμμετοχή των παιδιών στην πολιτική ζωή (12%).
Απαντώντας στο ερώτημα σχετικά με τις δράσεις που απαιτούνται για την προστασία και τη συμπερίληψη των παιδιών με αναπηρίες, το 46% δήλωσε ότι το πιο σημαντικό ζήτημα αποτελεί η διασφάλιση φυσικής πρόσβασης σε χώρους ψυχαγωγίας και στα σχολεία. Το 29% των συμμετεχόντων τόνισε τη σημασία της ευαισθητοποίησης της ευρύτερης κοινωνίας σχετικά με τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες και την καταπολέμηση των στερεοτύπων. Ακολουθούν η ενίσχυση της υποστήριξης των παιδιών με αναπηρίες ή μαθησιακές δυσκολίες στο σχολικό περιβάλλον (13%) και η ενίσχυση εξειδικευμένων υποστηρικτικών υπηρεσιών για τις οικογένειες που έχουν κάποιο μέλος με αναπηρίες (12%).
Τέλος, επιλέγοντας το πιο σημαντικό στοιχείο για την προστασία και την πρόσβαση των παιδιών στο διαδίκτυο, η ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων ώστε να μπορούν τα παιδιά να χρησιμοποιούν το ίντερνετ με ασφάλεια και να αξιοποιούν καλύτερα τις δυνατότητές του αναδείχθηκε πρώτη προτίμηση (34%), ακολουθούμενη από την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση για την προστασία των παιδιών από τους κινδύνους του διαδικτύου (28%). Σχεδόν στο ίδιο ποσοστό προτίμησης βρίσκεται και η εξασφάλιση πρόσβασης σε γρήγορο ίντερνετ δωρεάν ή σε χαμηλό κόστος σε σχολεία, δημόσιους χώρους και οικογένειες χαμηλού εισοδήματος (25%). Το 13% επέλεξε την εξασφάλιση επαρκούς ψηφιακού εξοπλισμού δωρεάν ή σε χαμηλό κόστος σε μαθητές και σχολεία.
